Nova istraživanja u Švedskoj otkrila su neočekivano visoke emisije metana iz najvećeg meteoritskog kratera u Evropi, poznatijeg kao Siljan prsten. Ova praistorijska udarna struktura se nalazi u središnjoj Švedskoj i ima prečnik od oko 52 kilometra, dok se na jugozapadnom rubu kratera nalazi jezero Siljan, koje je najveće u tom području.
Svake zime, jezero Siljan formira debeli sloj leda, osim na nekoliko specifičnih mesta koja su poznata kao „ledene staze“. Ove tačke su zbunjivale lokalno stanovništvo dugi niz godina, jer su se uvek pojavljivale na istim mestima, iako su se temperature spuštale ispod nule. Naučnici sa Tehničkog univerziteta u Švedskoj Čalmers sada su otkrili da ove otvorene tačke ispuštaju izuzetno visoke nivoe metana.
Profesor Johan Melkvist, koji se bavi optičkim daljinskim istraživanjem, ističe da su prirodne emisije metana iz jezera Siljan znatno veće nego što je ranije verovano. Na određenim mestima, zabeležene su stope emisije koje su bile do 300 puta veće od uobičajenih nivoa na drugim jezerima. Ova visoka koncentracija emisija metana izaziva zabrinutost među naučnicima, jer ukazuje na prisustvo jačih i lokalizovanih curenja gasa.
Uobičajeno, metan se u jezerima oslobađa kao „mehurići“ koji se povremeno pojavljuju na površini vode. Međutim, u slučaju Siljan prstena, istraživači su otkrili da se formiraju uočljivi oblaci gasa u vazduhu, što je neuobičajeno i neobično. Melkvist navodi da je iznenađujuće to što su emisije toliko lokalizovane, i dodaje da bi mogli biti samo na vrhu ledenog brega, s obzirom na to da su istražili samo mali deo jezera.
Korišćenjem novog metoda za detektovanje curenja metana, istraživači su identifikovali „vruća mesta“ u jezeru, gde su pronašli dva područja od 10 kvadratnih metara sa izuzetno visokim emisijama, kao i nekoliko manjih izvora. Tokom 2023. i 2024. godine, emisije su se ponovo potvrdile, što sugeriše da se radi o kontinuiranom problemu. Jedno od ovih mesta proizvodi čak 3,5 tona metana godišnje, što je ekvivalentno emisiji od 85 tona ugljen-dioksida.
Metan je veoma moćan gas koji doprinosi efektu staklene bašte, a 3,5 tona metana jednako je emisiji koju bi proizveo automobil na benzin tokom puta od 300.000 kilometara, što bi uključivalo vožnju od Stokholma do Sidneja i nazad pet puta.
Istraživači još uvek nisu sigurni odakle potiču ove visoke emisije metana, ali istražuju različite teorije. Jedna od njih sugeriše da bi izvor mogao biti „duboki gas“ iz podzemlja, što je povezano s meteoritnim udarom na Siljanu, koji bi mogao preneti organsku materiju duboko ispod površine, gde se ona i dalje razlaže i proizvodi metan.
Ako se ispostavi da su emisije na Siljan prstenu rezultat dubokih izvora, to bi moglo biti jedinstveno za ovo područje. Međutim, ako se izvor nalazi u plićim slojevima sedimenata, slične emisije mogle bi biti prisutne i na drugim mestima. Istraživači planiraju da mapiraju veći deo Siljana i sprovedu dalja istraživanja u okolnim jezerima, što bi moglo imati šire implikacije na razumevanje prirodnog ispuštanja gasa iz tla.
Ukoliko buduće studije pokažu još veće emisije, to bi moglo opravdati napore za smanjenjem tih emisija. Ako se slična curenja metana javljaju i u drugim jezerima, moglo bi se pokazati da je količina metana potcenjena, što bi dodatno naglasilo važnost razumevanja i eventualnog smanjenja prirodnih izvora metana kao što je Siljan, posebno u svetlu pogoršanja klimatske krize.
