Džejms Votson, američki genetičar i dobitnik Nobelove nagrade, nedavno je preminuo u 97. godini. Njegovo ime postalo je sinonim za revolucionarne otkriće u biologiji – strukturu DNK. Votson je, zajedno sa Frensisom Krikom, 1953. godine otkrio dvostruku uvijenu strukturu DNK, što je označilo prekretnicu u razumevanju genetike i biologije uopšte.
Votson je rođen 6. aprila 1920. godine u Čikagu. Njegova strast prema nauci počela je još u mladosti, a posebno se isticao u biologiji. Tokom 1947. godine, Votson je diplomirao na Univerzitetu u Čikagu, a zatim je nastavio postdiplomske studije na Univerzitetu u Indijani. Njegov rad je ubrzo privukao pažnju vodećih naučnika, što ga je dovelo do saradnje sa Krikom na Kembridžu.
Tokom istraživanja, Votson i Krik su koristili dostupne podatke o DNK kako bi razvili model njene strukture. Njihovo otkriće je objavljeno u časopisu „Nature“ 25. aprila 1953. godine i označilo je početak nove ere u biologiji. Ova struktura, poznata kao dvostruka heliksa, objašnjava kako se genetska informacija prenosi i replicira, otvarajući vrata za nova istraživanja u genetici, medicini i mnogim drugim oblastima.
Za svoje otkriće, Votson i Krik su zajedno sa Mauriceom Wilkinsom 1962. godine dobili Nobelovu nagradu za fiziologiju ili medicinu. Njihov rad je postavio temelje za razumijevanje mnogih bioloških procesa, uključujući evoluciju, nasleđivanje bolesti, kao i razvoj novih terapija i genetskih tehnologija.
Tokom svoje karijere, Votson je bio aktivan i kao pisac. Njegova knjiga „Molekuli života“ iz 1968. godine postala je klasik u popularnoj nauci, a u njoj je opisao svoja iskustva i otkrića u svetu genetike. Votson je bio poznat po svom direktnom i ponekad kontroverznom pristupu, što je dodatno doprinelo njegovoj prepoznatljivosti.
Iako je ostvario brojne naučne uspehe, Votsonova karijera nije bila bez kontroverzi. Njegove izjave o rasi, inteligenciji i genetskim predispozicijama često su izazivale oštre kritike i polemike. Mnogi su ga optuživali za promoviranje rasizma i naučne netolerancije. Ove kontroverze su uticale na njegov ugled u naučnoj zajednici i šire, što je dovelo do smanjenja njegovih akademskih i profesionalnih angažmana u kasnijim godinama.
Osim toga, Votson je bio aktivan u promovisanju naučne edukacije i istraživanja. Tokom svoje karijere, držao je brojne predavanja i učestvovao u raznim naučnim projektima, podstičući mlade naučnike da se bave genetikom i biologijom. Njegov doprinos nauci i dalje će se osećati, kako u akademskim krugovima, tako i u širem društvenom kontekstu.
Votsonov doprinos nauci nije samo u njegovim otkrićima, već i u načinu na koji je inspirisao generacije naučnika da istražuju granice ljudskog znanja. Njegova strast prema nauci i želja za razumevanjem sveta oko nas ostaviće trajni uticaj na biologiju i genetiku. Njegova smrt označava kraj jedne ere, ali njegovo nasleđe će živeti kroz rad mnogih koji su se inspirosali njegovim otkrićima.
U zaključku, Džejms Votson će se pamtiti kao jedan od pionira moderne genetike. Njegovo otkriće dvostruke heliksne strukture DNK pružilo je temelje za mnoga kasnija istraživanja i doprinosilo razumevanju života na molekularnom nivou. Iako su njegovi stavovi o nekim pitanjima izazvali kontroverze, njegov naučni rad će zauvek ostati deo istorije nauke.
