Svaki četvrti stanovnik Beograda nije znao da čita i piše, dok su rođeni Beograđani predstavljali tri puta manje od doseljenika. Ove informacije proizašle su iz studije „Tendencije u dosadašnjem demografskom razvitku Beograda i perspektive za budući period“, koju je inicirao Urbanistički zavod grada Beograda, a izradio Centar za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka u Beogradu. Rezime studije objavljen je 1969. godine u demografskom časopisu „Stanovništvo“, koji je najstariji na Balkanu.
Tokom 1960-ih, Beograd je postao centar migracija iz svih delova zemlje, a osobe rođene u Beogradu činile su manje od trećine ukupnog stanovništva. Mehanički priraštaj, odnosno broj ljudi koji su se doselili, bio je čak pet puta veći od prirodnog priraštaja pre Drugog svetskog rata. Ova situacija ukazuje na značajne demografske promene koje su oblikovale grad.
Jedan od ključnih problema koji se ističe u studiji je nedostatak obrazovanih kadrova. Prema popisu stanovništva iz 1961. godine, u Beogradu je bilo oko 4,5 promila nepismenih među onima starijim od deset godina. Na prigradskim područjima, svaki šesti stanovnik bio je nepismen, dok je na ostalim naseljima svaki četvrti odrastao stanovnik imao problema sa čitanjem i pisanjem. Ovi podaci ukazuju na ozbiljan problem obrazovanja koji je mogao imati dugoročne posledice na društvo.
U poređenju sa drugim gradovima sa više od 100.000 stanovnika, Beograd je imao manji udeo nepismenih u odnosu na Sarajevo i Skoplje, ali je i dalje bio zabrinjavajući. Studija naglašava da, ukoliko se ne preduzmu mere za opismenjavanje odraslog stanovništva, problem nepismenosti će ostati aktuelan.
Osim obrazovanja, studija se bavila i promenama u strukturi domaćinstava. Zabeležen je porast broja samačkih domaćinstava, što je rezultat društvenih i ekonomskih promena, kao i migracija ka Beogradu. Tokom stogodišnjeg perioda, prosečna veličina domaćinstava smanjila se sa 8,3 na 2,8 članova. Ova promena je uzrokovana smanjenjem nataliteta i promenom porodičnih struktura.
Studija se takođe bavila projekcijama za budućnost, predviđajući da će se broj stanovnika Beograda povećati sa 992.000 u 1966. godini na 1,867.000 do 2001. godine. Međutim, realnost je pokazala da je Beograd prema popisu iz 2002. godine imao 1.576.124 stanovnika, što ukazuje na preoptimistične pretpostavke studije. Predviđeni negativni prirodni priraštaj, koji se dogodio u decenijama nakon, bio je daleko drastičniji od očekivanog.
Prema popisu iz 2022. godine, Beograd je imao 1.685.563 stanovnika. Iako je ovo povećanje daleko od projekcija, važno je napomenuti da su osnovni demografski trendovi, poput migracija i starenja stanovništva, bili precizno predviđeni pre više od 60 godina. Raspad tadašnje zajedničke države, koji nije mogao biti predviđen, dodatno je uticao na dinamiku rasta stanovništva.
Studija iz 1969. godine daje važan uvid u demografske i socijalne promene koje su oblikovale Beograd tokom druge polovine 20. veka. Pored toga, naglašava potrebu za edukacijom i prilagođavanjem urbanih politika kako bi se odgovorilo na izazove koje donose migracije, obrazovanje i demografski trendovi. U narednim decenijama, Beograd će se suočiti sa novim izazovima, ali i prilikama, a razumevanje prošlosti može pomoći u oblikovanju budućnosti.
