Lešinari, ptice poznate kao „čistači“ prirode, nedavno su otkrili još jednu važnu ulogu u očuvanju ljudske istorije. Naučnici su proučavali bradane (Gypaetus barbatus), vrstu lešinara, i otkrili da njihova gnezda sadrže drevne zapise o ljudskoj istoriji. U Evropi danas postoji samo 309 parova ovih ptica koje se gnezde, dok su u 19. veku bile rasprostranjene širom kontinenta, uključujući i Pirinejsko poluostrvo. Nažalost, mnoge od tih populacija su izumrle, a jedini tragovi su napuštena gnezda koja su stara i do 130 godina.
Stenoviti grebeni, gde se bradani gnijezde, predstavljaju dragocenu nekretninu i često su se koristili generacijama. Ove ptice su birale pećine i udubljenja u steni koja pružaju idealne uslove za očuvanje kostiju, dok ptići uče da ih lome kljunom i jedu. Unutar ovih prirodnih skloništa, bradani su sakupljali slojeve materijala iz okoline tokom godina, stvarajući svojevrsne porodične arhive.
Ekolog Antoni Margalida iz španskog Instituta za istraživanje divljači i lova redovno obilazi gnezda preostalih bradana i primećuje različite predmete koje ptice koriste za izgradnju svojih gnezda. Ovi materijali uključuju komade tkanine, kanapa i druge predmete, što ukazuje na to da lešinari sakupljaju ljudske artefakte već dugi niz godina. Margalida i njegov tim su analizirali 12 napuštenih gnezda u južnoj Španiji, otkrivajući da su bradani pravi muzeolozi, čuvajući istorijske materijale u izuzetnom stanju.
Gnezda bradana sadrže kostiju raznih životinja, što pruža uvid u njihovu ishranu i ekosistem u kojem su živele. Ovi podaci su dragoceni jer omogućavaju istraživačima da prouče kako su se staništa i životne navike bradana menjale tokom vekova. U slojevima kostiju pronađeni su fragmenti jajčanih ljuski koje su ostavljale generacije lešinara. Ovi fragmenti mogu poslužiti u toksikološkim analizama koje pomažu u očuvanju vrste, otkrivajući nivoe pesticida u prošlosti.
Jedan od najzanimljivijih pronalazaka bili su ljudski ostaci, uključujući drevne sandale napravljene od trave i grančica, kao i dekorisani komad ovčije kože star 650 godina. Ovi nalazi pružaju uvid u način života ljudi koji su nekada živeli u toj oblasti. Tim istraživača je takođe pronašao fragment korpe star 151 godinu i druge tragove istorijske kulture, što potvrđuje korišćenje biljnih vlakana na Pirinejskom poluostrvu još od epipaleolita.
Bradani kao sakupljači kostiju i ljudskih artefakata pružaju jedinstven uvid u živote praistorijskih ljudskih zajednica. Ova vrsta može se smatrati bioindikatorom izuzetne vrednosti za dugoročno praćenje ekosistema i interdisciplinarna istraživanja. Lešinari ne samo da čiste životnu sredinu i štite nas od bolesti, već i čuvaju našu istoriju, što predstavlja značajan doprinos razumevanju ljudskog nasleđa.
Ova otkrića otvaraju nove perspektive o ulozi bradana u ekosistemu i njihovu povezanost s ljudskom istorijom. Istraživanje je objavljeno u časopisu Ecology, a podaci o njihovim gnezdima mogu pružiti dragocene informacije o staništima i životnim navikama ovih ptica tokom vekova. Lešinari, koji su često zanemareni, zaslužuju više pažnje i zaštite, kako bi mogli nastaviti da igraju ključnu ulogu u očuvanju naše prirode i istorije.
