Lepra, poznata i kao guba, ponovo je postala tema o kojoj se govori u Evropi zbog nedavnih slučajeva koji su zabeleženi u Rumuniji i Hrvatskoj. U Rumuniji, prvi slučaj lepre prijavljen je nakon 1981. godine kod maserke azijskog porekla u gradu Kluž, dok su u Hrvatskoj zabeleženi slučajevi kod radnika iz Nepala u Splitu, prvi nakon 1993. godine. Ovi incidenti ukazuju na to da lepra i dalje može da se pojavi u zemljama koje su gotovo iskorenile ovu bolest.
Lepra nije samo deo davne istorije; ona zahteva stalnu pažnju zdravstvenih sistema, posebno s obzirom na globalne migracije. Bolest uzrokuje bakterija Mycobacterium leprae, koja se polako razmnožava i može imati period inkubacije od nekoliko meseci do čak 20 godina. Lepra primarno napada kožu, periferne nerve, sluzokožu gornjeg respiratornog trakta i oči. Ako se ne leči, može dovesti do ozbiljnih trajnih oštećenja, uključujući deformitete i slepilo.
Postoje dve glavne klasifikacije lepre: paucibakilarna (PB) forma, koja ima 1–5 kožnih lezija bez prisustva bakterija, i multibakilarna (MB) forma, koja uključuje više od pet lezija i zahvatanje nerava. Simptomi lepre uključuju blede ili crvenkaste mrlje na koži sa gubitkom osećaja, zadebljanje perifernih nerava i mišićnu slabost. Dijagnoza se postavlja na osnovu gubitka osećaja, zadebljanja nerava ili prisustva bakterija.
Prenos bakterije se dešava kapljičnim putem, ali samo tokom dugotrajnog i bliskog kontakta sa obolelim. Važno je naglasiti da se lepra ne prenosi običnim kontaktom kao što su rukovanje ili deljenje hrane. Osobe sa leprom prestaju da budu zarazne već nakon prve doze leka, a većina ljudi ima prirodni imunitet na bakteriju. Rizik od obolevanja je veći u siromašnim i prenatrpanim uslovima, što objašnjava veću učestalost lepre u tropskim i subtropskim područjima.
U svetu se godišnje prijavljuje oko 200.000 novih slučajeva lepre, a najviše njih dolazi iz zemalja kao što su Brazil, Indija i Indonezija. U Evropi su slučajevi retki i obično su povezani sa putovanjima iz endemskih područja. Lepra je danas potpuno izlečiva zahvaljujući multidrug terapiji (MDT), koju je Svetska zdravstvena organizacija uvela 1981. godine. Ova terapija se sastoji od tri leka: dapsona, rifampicina i klofazimina. Lečenje traje od 6 do 12 meseci, u zavisnosti od forme bolesti.
MDT ne samo da ubija bakteriju, već i leči pacijenta i sprečava otpornost na lekove. Svetska zdravstvena organizacija obezbeđuje ovu terapiju besplatno zahvaljujući donacijama. Rano dijagnostikovanje i lečenje su ključni za sprečavanje invaliditeta, a pacijenti se mogu potpuno oporaviti bez trajnih posledica. Pored medikamenata, lečenje često uključuje rehabilitaciju, kao što su fizioterapija i hirurške intervencije.
Prevencija lepre usmerena je na prekid lanaca prenosa, a Svetska zdravstvena organizacija preporučuje praćenje kontakata sa zaraženim osobama i davanje jedne doze rifampicina kao preventivu. Vakcine nisu široko dostupne, ali se istražuju, uključujući BCG vakcinu koja može pružiti delimičnu zaštitu. Globalno, lepra je eliminisana kao javnozdravstveni problem 2000. godine, ali izazovi ostaju u endemskim područjima zbog stigmatizacije.
Slučajevi u Rumuniji i Hrvatskoj pokazuju da lepra nije nestala i da zahteva kontinuiranu pažnju. Iako moderna medicina može da leči ovu bolest, edukacija i destigmatizacija su ključni za njeno potpuno iskorenjivanje. Ukoliko primetite sumnjive simptome, važno je da se obratite lekaru, jer rana intervencija može spasiti živote i sprečiti dalje širenje bolesti.
